خوشا نماز و نیاز کسی که از سر درد ... به آب دیده و خون جگر طهارت کرد

بسم الله الرحمن الرحیم

بازدارى از گناه اثر طبیعى نماز است، چون نماز توجه خاصى است از بنده به سوى خداى سبحان، لیکن این اثر تنها به مقدار اقتضاء است، نه علیت تامه، تا تخلف نپذیرد، و نمازگزار دیگر نتواند گناه کند، نه، بلکه اثرش به مقدار اقتضاء است، یعنى اگر مانع و یا مزاحمى در بین نباشد اثر خود را مى‏ بخشد، و نمازگزار را از فحشاء بازمى‏ دارد، ولى اگر مانعى و یا مزاحمى جلو اثر آن را گرفت، دیگر اثر نمى‏ کند، و در نتیجه نمازگزار آن کارى که انتظارش را از او ندارند مى‏ کند، خلاصه یاد خدا، و موانعى که از اثر او جلو مى‏ گیرند، مانند دو کفه ترازو هستند، هر وقت کفه یاد خدا چربید، نمازگزار گناه نمى‏ کند، و هر جا کفه آن موانع چربید کفه یاد خدا ضعیف مى‏ شود، و نمازگزار از حقیقت یاد خدا منصرف مى‏ گردد، و گناه را مرتکب مى‏ شود.
و اگر خواننده عزیز بخواهد این معنا را لمس کند، باید حال بعضى از افراد که نام مسلمان دارند، و در عین حال نماز نمى‏ خوانند، در نظر بگیرد، که اگر رفتار آنها را زیر نظر قرار دهد، مى‏ بیند که به خاطر نخواندن نماز، روزه را هم مى‏ خورد، و حج هم نمى‏ رود و زکات هم نمى‏ دهد، و بالأخره سایر واجبات را هم ترک مى‏ کند، و هیچ فرقى بین پاک و نجس، و حلال و حرام نمى‏ گذارد، و خلاصه در راه زندگى هم چنان پیش مى ‏رود، هر چه پیش آید خوش آید، و هیچ چیزى را در راه خود مانع پیشرفت خود نمى‏ بیند، نه ظلم، نه زنا، نه ربا، نه دروغ، و نه هیچ چیز دیگر.
آن وقت اگر حال چنین شخصى را با حال کسى مقایسه کنى که نماز مى‏ خواند، و در نمازش به حد اقل آن یعنى آن مقدارى که تکلیف از گردنش ساقط شود اکتفاء مى‏ کند، خواهى دید که او از بسیارى از کارها که بى نماز از آن پروا نداشت پروا دارد، و اگر حال این‏ نمازگزار را با حال کسى مقایسه کنى که در نمازش اهتمام بیشترى دارد، خواهى دید که دومى از گناهان بیشترى پروا دارد، و به همین قیاس هر چه نماز کامل تر باشد، خوددارى از فحشاء و منکرات بیشتر خواهد بود.

تفسیر المیزان، آیه ی 45 سوره عنکبوت

الصَّلاةُ حِصنٌ مِن سَطَواتِ الشَّیطانِ؛

نماز قلعه و دژ محکمی است که نمازگزار را از حملات شیطان نگاه می دارد.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم